Psychoterapia psychoanalityczna
Twórca psychoanalizy, Zygmunt Freud, analizował, w jaki sposób powstają relacje jednostki z innymi ludźmi a także wzorce przeżywania, myślenia i zachowania, które powtarzają się przez całe życie. Badał również możliwość ich zmiany. Pracę tę kontynuują od ponad 100 lat kolejne pokolenia psychoanalityków. Owocem tych działań jest specyficzna metoda badania i leczenia, która odwołuje się do teorii umysłu zakładającej istnienie nieświadomości ujawniającej się w różnych treściach i procesach. To właśnie one są przedmiotem badania w czasie psychoterapii psychoanalitycznej.
Psychoterapia psychoanalityczna to metoda pracy odpowiednia dla osób z różnymi problemami. Może prowadzić do rozwoju i poprawy jakości życia oraz pomagać w rozwiązywaniu trudności dotyczących zdrowia psychicznego oraz relacji ze znaczącymi osobami. Skierowana jest do dorosłych, młodzieży i dzieci, a także par, rodzin oraz grup. Jest procesem długotrwałym, a ze względu na istotną rolę relacji terapeutycznej w procesie leczenia wymaga systematyczności i odpowiedniej częstotliwości spotkań. W przypadku terapii indywidualnej sesje odbywają się zazwyczaj nie rzadziej niż 2 razy w tygodniu, a w przypadku terapii rodzin i par, raz w tygodniu. Sesja trwa 45 do 60 minut w zależności od formy pracy i ustalonych pomiędzy pacjentem a psychoterapeutą ram. Jej koszt jest ustalany w rozmowie wstępnej między pacjentem i terapeutą. W terapii psychoanalitycznej pacjent płaci za wszystkie sesje. Wszystkie zasady dotyczące psychoterapii oraz informacje na temat tego, jak będzie ona przebiegała omawiane są podczas konsultacji. Terapeuci w trakcie swojego szkolenia odbywają własną psychoterapię psychoanalityczną lub psychoanalizę. W pracy ze swoimi pacjentami zobowiązani są oni do przestrzegania kodeksu etycznego, w który wpisana jest m.in. zasada poufności.
Psychoanalityczna psychoterapia par
Psychoanalityczna psychoterapia par jest rodzajem terapii przeznaczonym dla osób pozostających z związkach partnerskich, małżeństwach, a także w związkach jednopłciowych. Pacjentem w takiej terapii jest para oraz relacja między partnerami. Powody, dla których pary zgłaszają się po pomoc mogą być bardzo różne. Pośród najczęstszych można znaleźć:
- problemy w komunikacji
- powtarzające się kłótnie i konflikty bez konstruktywnego rezultatu
- kryzys wynikający ze zmian w życiu pary – narodzin dziecka, zmiany lub utraty pracy, choroby, przeprowadzki, wyprowadzki dzieci z domu
- konflikty w relacjach z rodzicami i teściami
- konflikty wynikające z przeciążenia rolami życiowymi – pracą, opieką nad dziećmi, opieką nad chorującymi rodzicami
- agresję słowną i fizyczną
- brak bliskości emocjonalnej i poczucie oddalenia, życia osobno
- brak intymności i seksu
- zdradę
Celem psychoanalitycznej psychoterapii par jest pomoc partnerom w wysłuchaniu i lepszym rozumieniu siebie nawzajem, w rozpoznaniu nieświadomych powodów stworzenia tej pary i pozostawania w niej oraz uświadomieniu mechanizmów i wzorców emocjonalnych działających w relacji. Te nieświadomie stosowane mechanizmy i wzorce mogą mieć charakter zarówno wspierający jak i hamujący rozwój pary. Terapia polega na rozmowie zarówno o bieżących, nieraz pozornie błahych sprawach i konfliktach, jak i o wcześniejszych doświadczeniach i historii każdego z partnerów. Wynika to z przekonania, że obszary te łączą się i że w dorosłych relacjach można odnaleźć ślady naszych pierwszych relacji, które często wpływają na wspólny, jak i indywidualny rozwój partnerów. Wczesne doświadczenia i obecne funkcjonowanie składają się przede wszystkim na zasoby i potencjał pary do rozwoju, niekiedy jednak para potrzebuje pomocy terapeuty w przywróceniu możliwości twórczego współdziałania. Terapia psychoanalityczna jest zwykle długim procesem, trwającym najczęściej od roku do kilku lat.
Konsultacja do psychoterapii
Konsultacje to wstępne spotkania terapeuty z parą. Ich celem jest wzajemne poznanie się i sprawdzenie, czy obie strony widzą możliwość współpracy. To, co dzieje się na spotkaniu, sposób, w jaki terapeuta reaguje na sprawy, które poruszają pacjenci, pozwala im doświadczyć, czym jest terapia i zobaczyć jak się z tym czują. Terapeuta prowadzi spotkanie tak, by każda z osób znalazła przestrzeń na nakreślenie problemu z własnej perspektywy i mogła być słyszana przez drugą stronę. Stara się też zrozumieć, na czym polega problem pary, dlaczego powstał oraz zastanawia się nad możliwością i sposobem pomocy. Zwracanie się po pomoc w trudnościach dotyczących relacji w parze do kogoś z zewnątrz, kogoś obcego, nie jest rzeczą łatwą. Często zdarza się, że tylko jeden z partnerów uważa, że parze jest potrzebna pomoc. Nierzadko konsultacji towarzyszy niechęć, lęk przed oceną, poczucie wstydu, porażki i złość, a także niepokój związany z samym problemem. Terapeuta będzie starał się rozpoznać ten emocjonalny kontekst konsultacji i umożliwić rozmowę na ten temat. Jeśli para lub rodzina decyduje się na podjęcie terapii, podczas konsultacji omawiane są warunki, na jakich będzie ona przebiegała: częstotliwość, terminy, stawka i zasady płatności.
Sesja terapeutyczna
Sesja terapeutyczna jest stałym, cotygodniowym spotkaniem z terapeutą. Jest to czas dla pary, w ramach którego partnerzy proszeni są o mówienie o wszystkim, co w danym momencie przychodzi im do głowy – o swoich relacjach, doświadczeniach, emocjach, obawach, skojarzeniach, fantazjach etc. Takie swobodne, w miarę możliwości nie poddawane wewnętrznej cenzurze wypowiedzi partnerów pozwalają poznać ich wewnętrzny świat i zobaczyć obraz pary jako całości. Pacjenci wraz z terapeutą próbują w toku rozmowy zrozumieć, jakie mechanizmy i wzorce rządzą ich relacją oraz jak różne obszary ich historii i świata wewnętrznego wpływają na ich zachowania i uczucia względem siebie. Czasem rozmowy te są bardzo burzliwe i bolesne, wzbudzają silne uczucia złości, rozpaczy, bezsilności. Kiedy indziej z kolei partnerom z różnych powodów trudno jest mówić i milczą. Niekiedy jednak gabinet terapeuty jest jedynym miejscem, w którym czują się na tyle bezpiecznie, by otwarcie mówić o swoich uczuciach. Rolą terapeuty jest uważne obserwowanie tego, co się dzieje podczas spotkania i troskliwe słuchanie pacjentów oraz dzielenie się swoim rozumieniem i spostrzeżeniami. Terapeuta dba o to, by w centrum uwagi pozostawała para, to co wspólne oraz by oboje partnerzy mieli czas i przestrzeń do przedstawienia swojego punktu widzenia. Dzięki temu rozmowa z terapeutą często pozwala zobaczyć własny związek z nowej perspektywy i móc czerpać z jego zasobów.
Różnica między terapią par a terapią rodzinną
Podstawową różnicą między terapią rodzinną a terapią par jest obecność w tej pierwszej reprezentantów więcej niż jednego pokolenia (rodziców, dzieci). W centrum zainteresowania terapii rodzinnej znajdują się relacje w obrębie całej rodziny i w jej poszczególnych podsystemach. Taka forma terapii jest wskazana zwłaszcza wówczas, gdy źródłem trudnych przeżyć są kłopoty dziecka, problemy w relacji między rodzicami a dzieckiem albo między rodzeństwem. Mimo że rodziny zgłaszają się często z myślą, że pomocy potrzebuje tylko jedna z osób (zwykle dziecko), w terapii rodzin przyjmuje się, że trudności i objawy jednej osoby są ściśle związane z procesami zachodzącymi, często nieświadomie, w całej rodzinie. Pacjentem jest więc cała rodzina i jej relacje. Przebieg terapii zbliżony jest do procesu terapii par. Jeśli w terapii biorą udział młodsze dzieci, często dodatkowo włączane są elementy zabawy (gry, klocki, rysunki), które umożliwiają dzieciom wyrażenie tego, co czasem może być im trudno ubrać w słowa.